Groeiplek (3) vaste planten voor warme en beschutte plekken

Er zijn veel prachtige planten, die je in je tuin kunt zetten, mits je daar in de eerste plaats natuurlijk voldoende ruimte voor hebt.

Boven: Dahlia's (en eenjarige afrikaantjes met siergras) in de border.

In de tweede plaats is de ligging van de tuin van groot belang, niet alleen voor wat betreft de klimaatzone (Is er veel zon of juist alleen schaduw? Is er veel regen of juist weinig?), maar ook qua ligging in het landschap. Ligt de tuin bijvoorbeeld in een open vlakte, waar de weersinvloeden vrij spel op de beplanting zullen hebben? Of ligt de tuin omsloten door bebossing, hagen en heggen, zodat er volop beschutting zal zijn voor de teerdere plantensoorten?

Hoe warmer de tuin, hoe exotischer de planten

Over het algemeen kun je stellen, dat hoe meer warme en beschutte plekken je tuin te bieden heeft, hoe exotischer de beplanting er in kan zijn. Niet alleen de vaste (inheemse) planten van de koudere klimaatzone, maar juist ook subtropische en tropische planten kunnen er dan een eigen plekje vinden.

Boven: tropische planten in de border.

Warm en beschut genoeg voor de winter?

Wanneer je met subtropische en misschien zelfs tropische beplanting in de weer gaat, is het altijd maar de vraag of deze een Westeuropese winter, die toch af en toe gepaard kan gaan met matige tot strenge vorst, zal kunnen doorstaan.

Binnen overwinteren

Voor tropische planten is dat eigenlijk altijd een nee; wil je deze in je tuin hebben, dan kun je ze het beste in kuipen, potten of bakken aanplanten en deze op mooie plekken in de tuin of in de borders zetten. Die kuipen, potten en bakken met tropische aanplant kunnen dan in de winter hetzij in een kas of schuur, hetzij in een serre worden gezet, tot het weer warm genoeg is om ze buiten te zetten. Je hebt er dus zowel het materiaal, als de ervoor benodigde overwinteringsruimte voor nodig.

Een alternatief is om voor je tropische beplanting bollen of knolgewassen te gebruiken, zoals bijvoorbeeld Begonia’s, Dahlia’s, Gladiolen of Canna’s; de bloemen sterven immers na de bloeitijd af, de bollen of knolgewassen kunnen voor de winter worden opgegraven en droog, koel en donker worden bewaard. Het volgende voorjaar of begin van de zomer kunnen deze dan weer opnieuw buiten in de tuin of in potten of bakken worden gepoot.

Mulchen en/of afdekken

Bij subtropische planten hoeft dit lang niet altijd. Deze kunnen over het algemeen wel wat kou en vaak zelfs wat lichte vorst doorstaan, waardoor heel wat soorten gewoon in de tuin – zij het op warme en beschutte plekken – kunnen worden aangeplant.

Links: rozemarijn.

Enkele voorbeelden: Afrikaanse lelie (Agapanthus), rozemarijn (Rosmarinus officinalis), Amerikaanse sering (Ceanothus), laurier (Laurus nobilis)

Vaak is bij deze groep planten het probleem echter de vele nattigheid, die tijdens onze herfst en winter kan vallen; subtropische planten kunnen meestal wel goed tegen droogte, maar absoluut niet tegen (teveel) nattigheid. Zorg daarom altijd voor een goede drainage in de tuin in het algemeen en in de borders met subtropische planten in het bijzonder. Of zet de planten in potten of bakken, waar je een goede, op de plant geëigende grond in kunt aanbrengen

Buiten kun je een vaste grondsoort wat doorlatender maken door middel van ‘mulchen’: breng daarvoor een goede laag organisch materiaal – van houtsnippers, stro of cacaodoppen tot compost, grasmaaisel of plantenresten - op de bodem aan. Door dit vruchtbare materiaal zullen allerlei bodemorganismen (zoals bacteriën, schimmels, wormen, aaltjes, pissebedden e.d.), extra actief worden om het weer af te breken; hierdoor zal niet alleen de waterafvoer in de grond, maar ook de bodemstructuur van je tuin flink verbeteren. Daarnaast kan het - ter voorkoming van vorstschade - de moeite lonen om kwetsbare subtropische planten, struiken of boompjes in de winter af te dekken of enigszins in te pakken met bijvoorbeeld stro of speciaal vliesdoek.

Nauwelijks of niet-winterharde planten

Hoewel je er voor de overwintering wat werk aan hebt, kunnen exotische planten de tuin in de zomer nèt dat beetje extra’s geven, wat het wellicht allemaal waard maakt. Er zijn er vele, met fraaie bloemen, bijzondere bladvormen tot indrukwekkende vruchtgroei; enkele voorbeelden:

Aardorchidee (Bletilla striata)

Een kleine lilaroze orchidee, die groeit in toeven van spitse bladeren met een witte rand. Deze soort wordt rond de 60 cm hoog en dito breed. De plant doet het goed in zowel de volle zon als in de halfschaduw. De bloeitijd valt in de lente en de vroege zomer.

Bromelia (Fascicularia pitcairniifolia)

De bromelia, met smal groen blad dat in grote rozetten rond de kern groeit, kennen we eerder als kamerplant dan als tuinplant. Toch kan de bromelia in de zomer prima in een pot of bak in de volle zon op het terras staan. Dan kleurt het binnenste van de bladrozet namelijk fel rood rondom de kleine, poederachtige bloemetjes en is een lust voor het oog. Winterhard is dit familielid van de ananas echter in het geheel niet.

Oleander (Nerium oleander)

Oleanders zijn ware bomen; in zijn natuurlijke omgeving kan deze boom een hoogte bereiken van maar liefst 5 meter! Als kuipplant wordt hij echter meestal niet hoger dan 2 meter. De oleander is verkrijgbaar in vele soorten en de bloemen kunnen diverse variaties van roze, rood, geel en wit zijn. Sommige oleanders hebben enkele, andere soorten hebben dubbele of zelfs gevulde bloemen. De oleander is wintergroen en bloeit van het begin van de zomer tot eind september; winterhard is hij echter niet.

Senecio (Senecio pulcher)

De senecio is een mooie halfhoge plant, die van volle zon houdt: hij kan ongeveer 60 centimeter hoog en 50 centimeter breed worden. De senecio heeft lange, geschulpte bladeren, die – wanneer de plant nog jong is – wollig behaard zijn. In de zomer kan de senecio uitbundig bloeien met paarse, margrietachtige bloemen met een geel hart.

Licht winterharde planten

Gelukkig zijn er ook diverse planten, die licht winterhard zijn; dat wil zeggen dat ze – al dan niet afgedekt – een lichte vorst (meestal niet kouder dan -6 tot -8 °C) kunnen overleven, mits de bodem maar niet te nat is. Een paar voorbeelden:

Ananasplant of kuiflelie (Eucomis comosa)

De ananasplant of kuiflelie bloeit in de nazomer met volle stengels groen-witte bloemen, die bladachtige schutbladen als een kroontje op de top hebben. De plant houdt van de volle zon en vormt pollen van lang, glanzend groen blad, waar de bloemstengels bovenuit groeien. Gemiddeld wordt de ananasplant of kuiflelie circa 60 centimeter hoog en 30 centimeter breed.

Bananenboom (Musa)

Bananenbomen zijn van die typisch tropische planten, die een koude Europese winter niet kunnen overleven. Een uitzondering is de Musa basjoo, een winterharde bananenboom met fraai blad, die tot ongeveer -10 °C kan doorstaan. Wel graag een plek in de volle zon voor deze grote plant!

Koraalstruik (Erythrina crista-galli)

Een typische kuipplant, deze koraalstruik, die in de volle zon tot circa 2 meter kan uitgroeien en dan ook ruim 1 meter breed zal zijn. Lichte vorst kan de plant aan (bijvoorbeeld in een onverwarmde schuur), maar het moet ook weer niet te koud worden. De jonge plant is kruidachtig in groei, maar door kou gaat de koraalstruik snel verhouten. Bloeitijd valt in de nazomer, wanneer er vele rode vlinderachtige bloemen aan de gestekelde takken verschijnen.

Lobelia (Lobelia laxiflora)

Lobelia’s kennen we meestal alleen als eenjarige plantjes. Er zijn echter vele soorten in deze plantenfamilie, waarvan sommige als meerjarige plant – wel in de volle zon – kunnen worden aangeplant. Ze zijn echter vrijwel allemaal matig winterhard. Deze variatie is een opgaande plant met smal blad, dat in pollen groeit; de plant wordt niet hoger dan 60 centimeter maar breidt zich in de breedte uit tot wel ruim 1 meter. Bloeitijd is de lente en vroege zomer, wanneer de fraaie, lange, buisvormige rood-gele bloemen tevoorschijn komen.

Tot slot

In een tuin, die is beschut door bomen, hagen of huizen (zoals een stadstuin), zal de warmte van de zon langer bewaard kunnen blijven en de vorst wellicht minder snel kunnen toeslaan. Hoe meer beschutte plekken in een tuin, hoe exotischer je plantenkeuze kan zijn en hoe beter deze tere, warmte-minnende planten het wellicht zullen doen. Echter, verg niet te veel van de plant; oppotten in kuipen of bakken, binnen overwinteren of extra bescherming en/of drainage zal bij tropische en subtropische planten in de tuin altijd aan de orde blijven.