Bramen, met of zonder doornen.

De braam is het plantengeslacht met de wetenschappelijke naam Rubus ( Wikipedia )

Heb jij ook herinneringen aan vers geplukte bramen uit de struik langs de rand van het pad, tijdens een late zomerwandeling. Ze groeien in het wild, in struwelen en aan de rand van het bos, vooral daar waar een opeenhoping van minerale meststoffen is.

Maar het is ook een ideale struik voor de tuin. Er zijn zelfs variëteiten verkrijgbaar zonder de typische stekels, met grote, smakelijke bessen en mits een aangepaste snoeiwijze en een draadgeraamte ook in de 'eetbare' tuin toepasbaar. Bramen uit eigen tuin besparen een zoektocht naar wilde bramen én het is meteen een uitnodiging om zelf bramen te telen. Er zijn goed dragende rassen en de verzorging valt best mee. Braambessen of bramen groeien aan weelderig groeiende struiken, soms aan een muur of in de vorm van een haag/snoer. Een snoer van bramenplanten kan een handige, groene afscheiding in de tuin zijn.

De Rubus Fruticosus (gewone- of bosbraam) is de meest voorkomende braamstruik in Nederland en Vlaanderen. Ze groeit graag op een plaats met veel zon en beschut tegen wind en vorst. Ze stellen weinig eisen aan de bodemgesteldheid en groeien zelfs probleemloos op licht, zanderige gronden. In erg koude winters (-15° C) kunnen de rankende takken bevriezen, waarna een jaar volgt zonder oogst. Vanuit de harttak worden dan nieuwe ranken gevormd die het volgende jaar opnieuw vruchten geven.

In juli- augustus staan de witte of roze bloemen aan de plant. De donkerblauwe of blauwrode bessen verschijnen in augustus en september.

De Rubus Caesius (dauw- of duinbraam) is een laagblijvende struik. De lange aanvankelijk groene stengels hangen tamelijk slap in en over de vegetatie. In het tweede jaar verhouten ze. Uiteindelijk kunnen ze lengten bereiken van 3 tot 7 m. De stengels zijn vrij dicht met kleine stekels bezet. Behalve in loofbossen en struweelranden komt de dauwbraam ook voor in duinstruweel en ruigten die ontstaan in kalkgraslanden die niet of slecht beheerd worden.

De bloemen zijn ook wit of roze. De naam Caesius is de Latijnse vertaling voor lichtblauw. De dauwbraam is goed van de gewone braam te onderscheiden door de doffe berijpte kleur. De onderste verhoutende delen van de liggende roodachtig-paarse stengels kunnen blauwpaars wasachtig berijpt zijn. De vruchten zijn lichtblauw, iets kleiner dan de gewone braam, wel sappiger en met een lager suikergehalte (redelijk zuur). Deze gemakkelijke plant voelt zich goed op bijna elke grond en is zeer winterhard.

Ook de drietallige geveerde bladeren vallen op en onderscheiden de dauwbraam van de gewone braam, die meestal vijftallige bladeren heeft.

Bramen zijn heerlijk! Je kan ze eten, direct van de plant of verwerken in sap, taart of als garnering bij een heerlijk toetje. Er is wel één nadeel, namelijk de vervelende stekels bij het plukken. Gelukkig zijn er bramenrassen die helemaal doornloos zijn. Qua smaak, kwaliteit en productie zijn ze even goed als de bedoornde rassen. Vooral in de siertuin is de stekelloze braam te verkiezen, want zonder de stekels is het onderhoud in de omgeving van de plant een stuk aangenamer.

Vijf doornloze rassen die ons klimaat goed gedijen:

1. De Chester Thornless.

Deze rankende, stekelloze bramensoort is een sterk groeiend en laatrijpend ras. De vruchten zijn groot en sappig, glanzend zwart en mooi van vorm (rond tot kegelvormig). Het is een stevige braam met een zeer goede smaak en een rijke oogst. De winterhardheid is gemiddeld.

2. Triple Crown

Het is moeilijk een winnaar te kiezen tussen de 'Triple Crown' en 'Chester Thronless'. Beide rassen zijn zeer goed geschikt voor iemand die minder groene vingers heeft. De naam ‘Triple’ is te danken aan de drie sterke punten van de plant nl. hoge productiviteit, krachtige groei en zeer zoete vruchten. Deze smaakvolle en vroegrijpende braam geeft bramen van geweldige kwaliteit. Ze zijn groot en zoet – heel geschikt om direct van de struik op te snoepen.

3. Thornless Evergreen

Deze soort is wel apart. Zoals de naam het zegt: naast doornloos is de 'Evergreen' ook nog eens deels groenblijvend. Als men een fruithaag heeft met Thornless Evergreen-struiken, is een groot deel van je privacy ook bewaard in de winter. Het blad is ook nog eens bijzonder gevederd van vorm, en samen met de witte bloemen zorgt dit ervoor dat dit een sierlijke plant is.

Ware kenners haken vaak af bij deze bramen; ze zijn iets kleiner dan die van andere rassen en de smaak en productie is wat minder. Maar deze vrucht is helemaal niet slecht. Heel wat personen die deze braam proeven vinden hem geweldig, lekker zoet en precies groot genoeg. De Thornless Evergreen is een klassieker voor mensen die een gemakkelijke, smakelijke braam willen maar niet dezelfde eisen aan het fruit stellen, als de professionele bramenteler.

4. Black Satin

De Black Satin is een krachtig groeiende ‘zwarte’ braam. Het is een van de eerste kwalitatief goede 'doornloze' bramen. Die echte klassieker kunnen we op deze tijd van het jaar nog vaak tegenkomen, want dit ras rijpt vrij laat. De Black Satin heeft een zeer goede productie en een lange oogsttijd. De bramen zijn eerst groen, daarna kleuren ze rood en op het laatst nemen ze die mooie donkere paarszwarte kleur aan. De bessen zijn middelgroot, rond en mooi glanzend. Ze bevatten veel sap, zijn zeer goed van smaak (zoet) en zitten vol mineralen.

Van deze braam zijn de roze bloemen wel opvallend. De meeste braamsoorten zijn zelfbestuivend, maar bij de Black Satin gebeurt de bestuiving van de bloemen door bijen en hommels. Warm en droog weer is ideaal voor een goede vruchtzetting.

5. Jumbo

De Jumbo is een krachtig groeiende, gezonde bramenstruik met een hoge productie. De bramen zelf zijn zeer groot en hebben een goed aroma. Ze is niet de nummer één van de bramen omdat ze wat zuurder van smaak zijn.

De Jumbo-braam is minder lekker om gewoon van de struik te snoepen, maar zeer geschikt voor verwerking.

Sierbraam

Sommige van deze forse heesters en lage bodembedekkers worden aangeplant om de bloem. Enkele voorbeelden zijn: Rubus Odoratus, Rubus Tridel en Rubus Ulmifolius.

Rubus Odoratus

Rubus Tridel

Rubus Ulmifolius

Andere sierbramen worden aangeplant om de vrucht. Naast de eerste beschreven soorten is er nog de Rubus Phoeniculasius (Japanse wijnbes). Deze braam wenst een zonnige plek. Het is best om in het vroege voorjaar de tweejarige takken tot de grond af te snoeien. Gedurende de zomer worden de uitlopende takken wekelijks aangebonden: zij moeten het jaar erop weer voor de (eetbare) helderrode vruchten zorgen. Het blad, de bloemen en de dicht bestekelde, roodachtige takken zijn een sieraad.

Rubus Henryi, met zijn zwarte vruchten, is wintergroen. Zet deze plant in de volle zon tegen een muur of schutting.

De Rubus tricolor is een kleine wintergroene, bodembedekkende sierbraam met lange, over de grond kruipende, gedoornde takken. De bladeren zijn glanzend groen. Bij de bloei zien we witte, vrij onopvallende, komvormige bloemen. Deze rubus staat liefst op beschaduwde plaatsen (beschut tegen de oostenwind) en houdt van een voedselrijke vochtige bodem. Deze plant krijgt kleine, eetbare rode vruchten.

Weetjes/tips bij bramen

Planten: de soorten met stekels worden best op 4 meter van elkaar geplant, bij doornloze soorten is 2 meter voldoende.

Snoeien: een goed uitgevoerde snoeibeurt is onontbeerlijk om de sterke groei van de braamstruik in goede banen te leiden.

Na de oogst (of tot begin winter) knip je alle stengels die vruchten gaven laag bij de grond weg. Bind dan meteen de nieuw gevormde eenjarige stengels van dat seizoen aan. Bramen maken tijdens het groeiseizoen lange nieuwe scheuten vanuit de basis. In het tweede jaar worden daarop zijtakjes gevormd, die bloeien en vrucht dragen. Als je die tweejarige stengels niet wegsnoeit, zullen de zijtakken zich elk jaar opnieuw vertakken en ontstaat er een enorme wirwar. Omdat de takken weinig licht krijgen, worden de vruchten ook kleiner. In het voorjaar bind je de dikke takken vast, deze geven de mooiste vruchten. Alles wat dan nog teveel is, wegsnoeien. Er ontstaan talloze nieuwe scheuten vanuit de wortelstok. Om de struik binnen de perken te houden is de zomersnoei (eind juni tot het begin van de herfst) heel belangrijk. Hierbij worden alle nieuwe scheuten die zich ontwikkelen uit de bladoksel van de 6 vruchtscheuten regelmatig ingekort tot 30 à 40 cm (2 à 4 ogen). Op deze ingekorte loten ontstaan in het volgende jaar grote bloeiwijzen en grote trossen met grote smakelijke vruchten.

Bemesting: bramen houden van humusrijke, lichtzure grond en vragen dan ook een organische meststof.

Bestuiving: Bramen zijn zelfbestuivend. Je hebt eigenlijk maar één plant nodig hebt om vruchten te krijgen. Toch is het leuk om meerdere bramen te planten, u kunt bv. ook kiezen voor verschillende soorten naast elkaar. De planten kunnen tegen schaduw, maar geven meer vruchten op een zonnige, beschutte plek.

Klik op volgende link en je kan veel informatie lezen over nog meer soorten bramen, frambozen e.a...

http://www.fruittrends.nl/uw-fruitplant/rubus-bramen/

In de oude Griekse beschaving maakte men gebruik van braambessen om wonden te helen. Ze werden later ook gebruikt voor de behandeling van jicht, keelpijn en diarree (vanwege het constiperend effect van tannine of looizuur). Van alle bessen zijn braambessen het vezelrijkst en een bron van vitamine C.

Denk eraan tijdens de volgende boswandeling…

Bronnen:

https://www.tuinadvies.be/plantengids/8771/rubus-fruticosus-black-satin

http://www.fruitbomen.net/informatie/p/57/top-5-beste-bramen-zonder-dorens-doornloze-bramen/

Braambes zoekt keukenprinses

Braambessen plukken kan tricky zijn. Daar zorgen de doornen van de braamstruik voor. Maar eens je de vruchten hebt geproefd, ben je die schram alweer vergeten. Braambessen zitten boordevol antioxidanten en laten zich gewillig verwerken tot taart, jam, een lekker ontbijt of ijs.

Braambessencheescake

(Voor een springvorm van 18 cm)

Ingrediënten

125 gr boter, 75 gr bruine suiker, 3 eieren, 125 gr bloem, 75 gr + 50 gr gehakte amandelen, 1 cl rum, 300 gr braambessen, 3 blaadjes gelatine, 2 eetlepels gepelde pistachenoten, 300 gr Philadelphiakaas, 60 gr suiker, 4 eetlepels citroensap, 1/2 koffielepel citroenschilletjes, 15 cl vloeibare room.

Klaarmaken

• Warm de oven voor op 190°C. Bekleed de bodem van de springvorm met bakpapier.
• Klop de boter op met de suiker en voeg één voor één de eieren toe. Voeg de bloem, 75 gr gehakte amandelen en de rum toe, en meng tot een glad deeg.
• Verdeel het deeg over de bodem van de vorm. Leg er de helft van de braambessen op (150 g) en duw ze in het deeg. Laat 30 minuten bakken, haal uit de oven en laat afkoelen.
• Plaats de vormbodem op een schaal en doe er de springvorm rond.
• Week de gelatine in koud water. Hak de pistachenoten. Meng de kaas met de suiker, 3 eetlepels room, de citroenschilletjes, het citroensap en de gelatine.
• Verdeel het mengsel over de springvorm en laat vier uur opstijven in de koelkast.
• Spoel de overige braambessen en dep ze droog. Zet de helft (75 gr) opzij voor de afwerking. Meng de rest (75 gr) met 1 eetlepel suiker en breng aan de kook, mix en duw dan door een zeef.
• Verwijder de springvorm. Leg er de rest van de braambessen (75 gr) op en overgiet met de braambessenpuree.

recept komt uit: https://plusmagazine.knack.be/magazine/braambessen-cheesecaketaart/article-normal-1186937.html

Porridge met braam- en bosbessen

Voor 4 personen: 80 cl melk, 3 eetlepels honing, 160 g havervlokken, 2 bananen, 20 gr boter, 30 gr poedersuiker, 200 gr bosbessen, 200 gr braambessen, 8 kersen

Klaarmaken:

• Warm de melk en de honing op in een kookpot, voeg de havervlokken toe en laat 5 min. koken op een zacht vuur. Roer regelmatig om. Laat afkoelen
• Snij de banaan in schijfjes. Smelt de boter in een pannetje, voeg de banaan toe, bestrooi met suiker. Laat enkele ogenblikken karameliseren.
• Verdeel de porridge over vier kommetjes. Strooi er de kersen, braam- en bosbessen over, voeg de banaan toe en dien op.

Meer recepten met braambessen:

- Bramen cheesecake:

https://bettyskitchen.nl/bramen-cheesecake/

- Snelle oatmeal met bosbessen en bramen:

http://www.ilovehealth.nl/recepten-2/snelle-oatmeal-bosbessen-en-frambozen/